Myślę, że efekt placebo to zjawisko niesamowicie fascynujące, bo pokazuje, jaką siłę oddziaływania może mieć nasza psychika. W końcu jak to możliwe, że samo przekonanie o tym, że np. bierzemy jakiś lek, może nam pomóc i wywołać realne zmiany w organizmie, pomimo że tak naprawdę nie przyjęliśmy żadnej aktywnej substancji. Pojawia się tu mnóstwo pytań, zarówno o to, jakie mechanizmy sprawiają, że efekt placebo w ogóle działa, ale także o jego zakres i to, czy możemy wykorzystać go w leczeniu. I tak np. jednym z ciekawszych zastosowań tego efektu może być pomoc w leczeniu bólu. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Przemysławem Bąblem o efekcie placebo i nocebo ale także o psychologii bólu. --------- Przemysław Bąbel jest profesorem i prodziekanem ds. naukowych Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 2020–2024 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Psychologii UJ. Jest także prezesem Polskiego Towarzystwa Psychologii Behawioralnej oraz członkiem wielu komitetów. Kieruje także Zespołem Badania Bólu. Specjalizuje się w badaniach nad mechanizmami placebo, pamięcią bólu i psychologicznymi czynnikami wpływającymi na jego percepcję. Jest także nagradzanym popularyzatorem nauki. Strona UJ: https://psychologia.uj.edu.pl/przemyslaw-babel --------- Rozdziały: 0:00 Wstęp 01:34 Czym jest placebo? 05:32 Informacja i kontekst 08:14 Oczekiwania i mechanizmy mózgowe 11:39 Zakres działania placebo 14:24 Badania nad placebo 16:24 Placebo w leczeniu 21:41 Czy wiedza o placebo wpływa na jego skuteczność? 24:25 Czym jest nocebo? 28:27 Powszechność placebo i nocebo 29:30 Czym jest ból? 30:51 Złożoność doświadczenia bólu 32:29 Który mechanizm jest dominujący? 33:46 Modulacja bólu 35:29 Pamięć bólu 39:41 Leczenie bólu 43:46 Spersonalizowanie leczenia bólu -------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/

Temat świadomości wydaje się być jednym z najdziwniejszych zagadnień. Z jednej strony odnosi się do najważniejszej cechy naszego istnienia. W końcu wszystko, czego możemy w ogóle w życiu doświadczyć, możemy przeżyć tylko będąc świadomi. Z drugiej strony — nie mamy obecnie dobrego wytłumaczenia, czym jest świadomość ani jak powstaje, a to sprawia, że naukowcy i filozofowie opracowali dziesiątki, jeśli nie setki różnych teorii. W dzisiejszym odcinku chciałbym pokazać, dlaczego problem świadomości jest tak trudny z naukowego punktu widzenia, a także jak ta trudność prowadzi do teorii, które mogą wydawać się wręcz całkowicie szalone. Myślę, że to także temat, który świetnie pokazuje, jak nasze intuicje potrafią kierować naszym myśleniem — ale też to, jak postawa, którą przyjmujemy wobec jeszcze niepoznanego, może zmieniać nasze rozumienie świata. ---------- Kilka linków do różnych materiałów: - Podcast z prof. Michałem Wierzchoniem: https://youtu.be/ffxJVw93rKA - Dokument o fundamentalnym podejściu do świadomości: https://www.amazon.com/Lights-Understanding-Consciousness-Understand-Universe/dp/B0DL6P87MH - Książka o inteligencji roślin : https://www.amazon.com/Light-Eaters-Unseen-Intelligence-Understanding/dp/0063073854 - Notatki prof. Ducha o świadomości które pokazują złożoność zagadnienia: https://is.umk.pl/~duch/Wyklady/Kog/25-swiadomosc.htm ----------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 00:59 Czy warto myśleć o świadomości? 05:20 Definicja i trudny problem świadomości 07:14 Świadomość a przetwarzanie informacji 10:56 Czy można sprawdzić, że dany system ma świadomość? 14:37 Pochodzenie intuicji 15:25 Świadomość jako coś fundamentalnego? 18:50 Różne postawy wobec niepoznanego ---------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/

Myślę, że każdy z nas chciałby wiedzieć, czy nasz wszechświat da się wytłumaczyć jedną spójną teorią. Fizykom już niejednokrotnie udało się dokonać tak zwanej unifikacji i połączyć pewne niezależne od siebie teorie w jedną. Jednak wciąż nieosiągalnym wyzwaniem pozostaje połączenie grawitacji z fizyką kwantową. I tutaj pojawia się teoria strun, która przez długi czas była jedną z najpoważniejszych kandydatek do osiągnięcia tego celu — jednak mierzy się ona również z kontrowersjami i własnymi problemami. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Piotrem Sułkowskim właśnie o teorii strun, a także o związkach matematyki z fizyką. --------- Piotr Sułkowski jest profesorem fizyki teoretycznej na Uniwersytecie Warszawskim, kierownikiem Katedry Kwantowej Fizyki Matematycznej, a także pracownikiem California Institute of Technology. Jego zainteresowania obejmują fizykę matematyczną, kwantową teorię pola oraz teorię strun. Jest także nagradzanym popularyzatorem nauki i twórcą portalu „Zapytaj Fizyka”. Strona: https://psulkows.fuw.edu.pl/ Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Piotr_Su%C5%82kowski "Zapytaj Fizyka": https://zapytajfizyka.fuw.edu.pl/ -------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:44 Czym jest teoria strun? 07:41 Wymiary w teorii strun 12:55 Teoria M 15:59 Zasada holograficzna i kompaktyfikacja 18:30 Supersymetria 19:47 Testowalność 22:48 Związek fizyki z matematyką 25:23 Piękno matematyczne jako drogowskaz 28:04 Teoria węzłów 31:31 Wszechobecność matematyki 33:36 Czy teoria strun może być teorią wszystkiego? 37:24 Dane doświadczalne -------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/

Świadomość stanowi jeden z największych otwartych problemów naukowych. Każdy z nas wie, jak to jest być świadomym, jako że to jedyny stan, w którym w ogóle mogą pojawiać się jakiekolwiek wewnętrzne doświadczenia. A jednak — z naukowego punktu widzenia — wciąż bardzo trudno odpowiedzieć na pytanie, jakie mechanizmy stoją za pojawieniem się świadomości i dlaczego w ogóle taki stan wsytępuje. Nie oznacza to jednak, że nie da się go badać — i właśnie o tym, co i jak możemy badać, a także na czym polega trudność prowadzenia badań nad świadomością, miałem przyjemność porozmawiać z prof. Michałem Wierzchoniem. --------- Michał Wierzchoń jest profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, psychologiem, badaczem świadomości a także kierownikiem Centrum Badań Świadomości (C- Lab). Jest również dyrektorem Centrum Badań Mózgu UJ – interdyscyplinarnej jednostki, której celem jest lepsze zrozumienie działania mózgu, badanie procesów poznawczych, emocjonalnych, świadomościowych, ale też rozwój nowych metod diagnostyki i terapii. Jest także popularyzatorem nauki. https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Wierzcho%C5%84 C-lab: https://c-lab.pl/ Centrum Badań Mózgu: https://cbm.uj.edu.pl/ -------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:15 Czym jest świadomość? 00:05:22 Trudny i łatwy problem świadomości 00:12:09 Medtody weryfikacji świadomego doświadczenia 00:19:19 Eksperyment z rozdzieleniem półkul 00:25:59 Badania i substytucja sensoryczna 00:37:30 Świadmość a przewaga ewolucyjna 00:44:05 Granice świadomości 00:52:28 Sztuczna inteligencja a świadomość 01:01:18 Kierunki rozwoju badań (hierarchiczna teoria świadomości) ---------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/

Myślę, że większość z nas spotkała się z określeniem „drugi mózg”, odnoszącym się do ogromnej liczby komórek nerwowych znajdujących się w jelitach. Okazuje się jednak, że komunikacja między jelitami a mózgiem jest znacznie bardziej złożona – angażuje nie tylko neurony, ale również m.in układ odpornościowy i mikrobiotę jelitową, a wszystko to ma realny wpływ na nasze samopoczucie, zdrowie psychiczne i funkcje poznawcze. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Anetą Brzezicką właśnie o mechanizmach działania osi jelito–mózg, roli mikrobioty, a także o badaniach dotyczących wpływu jelit na funkcje poznawcze i psychikę. ---------- Aneta Brzezicka pracuje na stanowisku profesora Uniwersytetu SWPS, gdzie jako psycholog bada mechanizmy neuroplastyczności oraz wpływ czynników środowiskowych na pamięć roboczą i funkcje poznawcze. Kieruje również Centrum Badań Neuropoznawczych, w którym prowadzi m.in. badania nad związkiem między mózgiem, mikrobiotą jelitową a procesami poznawczymi. Jest także autorką licznych publikacji naukowych w prestiżowych czasopismach oraz popularyzatorką wiedzy. Linki: SWPS: https://swps.pl/aneta-brzezicka Zdjęcia neuronów: https://www.gregadunn.com/microetchings/brainbow-hippocampus/ https://neuromorpho.org/ --------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:22 Mechanizmy osi jelito–mózg (wyjaśnienie badań) 00:07:06 Rodzaje wpływu i badania na zwierzętach 00:14:48 Rodzaje komunikacji (układ nerwowy jelitowy) 00:21:22 Czym jest mikrobiota 00:28:16 Wpływ diety na mikrobiotę 00:33:05 Komunikacja mikrobioty z mózgiem 00:36:43 Jelita a funkcje poznawcze 00:47:04 Czy któryś mechanizm jest ważniejszy? 00:53:12 Wpływ mikrobioty na zachowanie 00:56:54 Dalsze kierunki badań 00:59:10 Choroba Alzheimera a mikrobiota 01:00:59 Interwencje dietetyczne -------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/

Światło od zawsze fascynowało ludzi — myślę, że wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, jak niezbędne jest do życia. Jednak odkrycia naukowe i badania nad światłem pokazały nam, że jego natura jest nie tylko dziwna — mam tu oczywiście na myśli kwantowe zachowania fotonów — ale także, że może ono mieć szerokie zastosowanie w technice, czy to w przesyle informacji, czy np. w obliczeniach kwantowych. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Maciejem Lewensteinem właśnie o świetle, komputerach kwantowych, attofizyce, a także o obecnym stanie fizyki jako takiej. ---------- Maciej Lewenstein jest profesorem fizyki, zajmującym się między innymi optyką kwantową, komputerami kwantowymi, ultrazimnymi gazami oraz attofizyką (czyli fizyką bardzo krótkich i szybkich impulsów). To szeroko cytowany badacz, którego prace publikowane były w najlepszych światowych czasopismach. Jest także laureatem wielu nagród i jednym z najczęściej cytowanych naukowców. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Maciej_Lewenstein ---------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:11 Czym jest światło? 03:47 Splątanie kwantowe 08:35 Komputery kwantowe 15:55 Architektury komputerów kwantowych 23:43 Fizyka attosekund 33:54 Ogólny stan fizyki --------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/

Zrozumienie działania ludzkiego mózgu wydaje się być jednym z najważniejszych, ale także najtrudniejszych wyzwań naukowych, przed jakimi stoimy. Trudność tego zadania wynika oczywiście z ogromnego skomplikowania tego narządu, ale łatwo zauważyć, że tylko dogłębne poznanie jego funkcjonowania może pozwolić nam leczyć ogromną liczbę problemów wynikających z jego nieprawidłowego działania — problemów, które ostatecznie wpływają nie tylko na jednostki, ale i całe społeczeństwa. Wydaje się, że jedną z najistotniejszych cech naszego mózgu jest jego zdolność do uczenia się i zapamiętywania, wynikająca z tzw. neuroplastyczności. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Leszkiem Kaczmarkiem właśnie o neuroplastyczności, molekularnych mechanizmach działania mózgu, a także o tym, jak wyglądają takie badania i w jaki sposób mogą one wpłynąć na nasze życie. --------- Leszek Kaczmarek jest profesorem i kierownikiem Pracowni Neurobiologii w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego. Zajmuje się badaniem roli genów w procesach uczenia się, pamięci oraz plastyczności synaptycznej. Jego prace koncentrują się także na zaburzeniach neurologicznych, takich jak padaczka, autyzm, schizofrenia czy uzależnienia. Jest także autorem ponad 200 szeroko cytowanych publikacji naukowych. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Leszek_Kaczmarek ---------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:26 Umysł, Pamięć i biologia molekularna 16:16 Synapsy i geny biorące udział w procesie uczenia 24:41 Mechanizm uczenia w całym mózgu 25:44 Uczenie a pamięć 27:44 Jak prowadzi się badania 35:14 Zastosowanie badań 42:53 Neuroplastyczność a choroby umysłowe 53:47 Emergencja i złożoność mózgu ------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/

Trzeba przyznać, że żyjemy w ciekawych czasach. Z jednej strony jesteśmy świadkami niesamowitego rozwoju nowych technologii, w szczególności sztucznej inteligencji, a z drugiej — wydaje się, że te innowacje nieuchronnie tworzą nowe problemy społeczne. Do tego dochodzi rosnąca wiedza o naszym mózgu oraz intensywny rozwój interfejsów mózg–komputer — wszystko to sprawia, że coraz częściej pojawiają się pytania i spekulacje rodem z filmów czy książek science fiction.

W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać właśnie o tych spekulacjach: o sztucznej inteligencji, ludzkim mózgu, interfejsach mózg–komputer, a także o wpływie nowych technologii na społeczeństwo — z prof. Piotrem Durką. ---------- Piotr Durka jest profesorem na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie jego praca przyczyniła się do powstania pierwszych polskich interfejsów mózg–komputer. Jest również współtwórcą pierwszych na świecie pełnych studiów z zakresu neuroinformatyki oraz prowadzi badania nad zaburzeniami świadomości (m.in. we współpracy z Kliniką „Budzik”). To także aktywny popularyzator wiedzy — w internecie można znaleźć jego wykłady, rozmowy w podcastach i debaty. Strona: https://www.fuw.edu.pl/~durka/ Omawiany artykuł: https://www.ptf.net.pl/index.php/PF76... ---------- W dzisiejszym odcinku rozmawiamy m.in. o: sztucznej inteligencji, podobieństwach między SI a ludzkim mózgiem, interfejsach mózg–komputer, zagrożeniach związanych z rozwojem SI, tym, czy w dobie zalewu informacji da się jeszcze wyodrębnić prawdę, kryzysie reprodukcji w nauce, i wielu innych tematach. ---------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp i zapowiedź gościa 00:01:42 Sztuczna inteligencja 00:09:34 Ograniczenia AI 00:13:32 Różnice między AI a mózgiem 00:19:11 Obecne badania nad mózgiem 00:24:06 Interfejsy mózg-komputer 00:35:51 Obustronna komunikacja 00:39:21 Czytanie myśli? 00:52:47 Zagrożenia AI 00:59:39 Problem weryfikacji prawdy 01:12:22 Problem reprodukcji w nauce