Konuğumuz Gürbey Hiz ile doktora çalışmasının konusu olan, Servet-i Fünun dergisindeki kent anlatıları üzerine konuşuyoruz. 1891-1944 yılları arasında yayımlanan Servet-i Fünun, pek çok önemli edebiyatçıyı tanınır ettiğinden öncelikle edebiyatı akla getirse de aslında döneminin bilimsel gelişmelerini halkın anlayabileceği bir dille aktarmak amacıyla kurulmuş bir resimli dergi. Bu nedenle hem dönemi için çok üstün teknolojilerle yüksek kalitede üretilmiş bol görsel içeriyor hem de modern kentlere dair pek çok yeniliğe sık sık yer veriyor. Böyle bir ilgiyle Gürbey Hiz, doktora çalışmasında 1891-1910 yılları arasında yayımlanan sayılardan kent anlatılarını sahne, panayır, sergi gibi farklı temalar üzerinden inceledi, sonrasında bu araştırma genişleyerek Manifold'da "A'dan Z'ye Servet-i Fünun Manzaraları" başlıklı bir yazı dizisine dönüştü. Araştırmadan yola çıkarak ürettiği işler YUNT'ta 11 Ekim tarihinde açılan VarYok sergisinde yer alıyor; sergi 16 Ağustos 2026 tarihine kadar ziyaret edilebilir.

Cenk Dereli ile her ayın son haftasında olduğu gibi mimarlık gündeminden olayları konuşuyoruz: Ankara'da viral olan Ayrancı-Dikmen-Kızılay tabelası yere dair bize ne söylüyor? Aralarında Moda İskelesi, Müze Gazhane gibi yeniden işlevlendirilmiş kültür varlıklarının olduğu 100'den fazla yapının niçin İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nden alınması gündemde? New York seçimlerinde belediye başkanı seçilen Zohran Mamdani'nin kampanyasındaki sosyal adalet vurgusu neden önemli, barınma hakkı ve sosyal konuta dair hangi önerileri var, bu öneriler niçin tartışma yarattı? Türkiye'deki güncel sosyal konut projelerinde güncel durum ne?

Mimarlıkta Rahatsız Edici Sorular ekibi bu ay mimarlıkta toplumsal cinsiyet temasını gündemine alıyor ve yalnız mimarlık ve kent alanında değil yaşamın her anında bir mücadele konusu olan bu gündemi iki başlık üzerinden tartışmaya açıp sorular soruyor. İlki mimarlık eğitimi ve çalışma yaşamında toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin nasıl ortaya çıktığı, mimarlıktaki güç ilişkilerinin tahakkümü yeniden üretmesi yerine gücün paylaşılarak çoğalmasının mümkün olup olmadığı konusu, ikincisi ise toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması için mekanın ve mekan üretim sürecinin etkisi. Nihal Evirgen'in moderatörlüğünde Elif Bek ve Duygu Gören bu iki başlık üzerinden pedagojik açıdan ikili karşıtlıklar yerine çoklu olasılıkları değerlendirerek mimarların ve mimarlığın dönüştürücü rolüne vurgu yapıyor ve en sonunda 25 Kasım'da herkesi "Kadına yönelik şiddete karşı uluslararası mücadele günü"nde alanlara davet ediyor.

Türkiye mimarlık kültüründe çok önemli yeri olan, 1989 yılından beri yayımlanan Arredamento Mimarlık dergisi, mevcut ekonomik koşulların ağırlığı gerçekçesiyle mayıs ayında yayınına "mola" verdiğini duyurdu. Yayına ara verme kararı nasıl alındı, bu duyurudan sonra hangi gelişmeler oldu? Bu durum bize mimarlık yayıncılığının bugünüyle ilgili neler gösteriyor, Türkiye'de ve dünyada durum nasıl, yeni eğilimler ve potansiyeller neler? Arredamento Mimarlık, Betonart ve bi_özet’i yayımlayan Binat Mimarlık Medya Grubu kurucusu Banu Binat ile konuşuyoruz.

Cenk Dereli ile her ayın son haftası mimarlık gündeminden gelişmeleri değerlendirdiğimiz programlardan bir yenisini sunuyoruz. 2-5 Ekim tarihleri arasında gerçekleşen ve Cenk'in de bir panelinde yer aldığı Kayseri Mimarlık Festivali'nden izlenimleri, 3-9 Kasım tarihleri arasında düzenlenecek Antalya Mimarlık Bienali'nden haberleri paylaşıyoruz. Malatya'nın Darende ilçesindeki 4 bin yıllık tarihe sahip Aslantaş heykellerinin Malatya Müzesi'ne taşınması kararı sonrasındaki tepkileri, Göbeklitepe'deki GT2 alanının ziyarete açılmasını konuşuyoruz. Paris'teki Centre Pompidou'nun Moreau Kusunoki ve Frida Escobedo tarafından yenilenmek üzere 5 yıllığına ziyarete kapanması üzerinden yapının mimarlık tarihindeki önemini, yeni müze projesini, benzer başka örnekleri tartışıyoruz.

İlhan Tekeli Şehircilik Kültürü Vakfı'nın düzenlediği Ankara Şehircilik Bienali, bu yıl 13-19 Ekim tarihleri arasında gerçekleşti. Paneller, kent yürüyüşleri, belgesel gösterimleri, odak grup çalışmaları, yuvarlak masa tartışmaları gibi farklı etkinliklerin olduğu bienal ayrıca, şehircilik ve kent tarihi alanlarında emek vermiş hocaların armağan kitaplarının lansmanlarına ev sahipliği yaptı. Ali Cengizkan, Ayda Eraydın, Murat Güvenç, Semahat Özdemir, Ali Türel'in armağan kitapları İdealkent Yayınları'ndan çıktı. Konuğumuz Ankara Şehircilik Bienali genel koordinatörü Funda Erkal ile bienali değerlendiriyor ve geleceğe dair düşüncelerini konuşuyoruz.

1985 yılından beri her yıl ekim ayının ilk pazartesi günü Dünya Mimarlık Günü olarak kutlanıyor ve her yıl bu gün farklı bir tema taşıyor. Uluslararası Mimarlık Birliği, bu yılın Mimarlık Günü temasını "Design for Strength" (Güç için Tasarım) olarak belirledi. Bu tema, bugünün sosyal, ekonomik, ekolojik krizler çağında mimarlığın toplulukları güçlendirmek, onarmak ve restore etmek, yeni koşullara adapte olmak için potansiyellerine işaret ediyor. Dünya Mimarlık Günü vesilesiyle de pek çok ülkede mimarlıkla ilgili çok çeşitli etkinlikler düzenleniyor. Bu programda Türkiye'nin farklı şehirlerinde devam eden ya da yakın zamanda gerçekleşecek olan mimarlık etkinliklerine yer veriyoruz; Kayseri Mimarlık Festivali, Açık Kapı Mimarlık Festivali, Adana Mimarlık Festivali, Antalya Mimarlık Bienali bunlar arasında. Programın ikinci yarısında, Türkiye'deki mimarlık festivallerinin en gençlerinden olan, bu yıl ikincisi düzenlenen Adana Mimarlık Festivali'ne kulak veriyoruz. 23-25 Ekim tarihleri arasında "Güneye Bakmak" temasıyla gerçekleşecek olan festivali, küratörü Heval Zeliha Yüksel anlatıyor.

Mimarlıkta Rahatsız Edici Sorular ekibi bu ay mimarlıkta emek ilişkilerini ve sınıfsal pozisyonları eğitimden başlayıp çalışma yaşamına uzanacak biçimde tartışmaya açıyor. Mimarlıkta eğitimden itibaren başlayan kimlik inşası, çok çalışmaya övgü, yaratıcılık miti gibi olguların çalışma yaşamındaki güvencesizlik ve geleceksizlik koşulları ile ilişkisi, mimarlığın hangi sınıfa hizmet ettiği ve mimarın kendisinin günümüzdeki sınıfsal koşulları, “beyaz yaka”, “yaratıcı sınıf”, “entellektüel emek” kavramları ile “iyi mimarlık” ya da “biz mimarlar” tanımlarının içeriği hakkında akıl yürütüyor. Nihal Evirgen‘in moderatörlüğünde Utku Kan ve Berk Bulut eleştirel bir gözle mimarlığın medyadaki temsilinden mimarlık işçilerinin sınıf ve emek eksenli örgütlenme pratiklerine kadar pek çok konuyu ele alıyor.