آخرین فرصت - قسمت هشت

این روزها مهم‌ترین سؤال این است: چه بلایی سر تهران خواهد آمد؟ چرا پایتخت یک کشور باستانی با تمدنی چند هزار ساله به این روز افتاده است؟ اما سؤال مهم‌تر این است: چگونه می‌توان تهران را نجات داد؟در این قسمت به‌طور مختصر در این‌باره راهکارهایی را پیشنهاد داده‌ام که می‌تواند مفید باشد به شرط آن که از طرف مردم به یک مطالبه فراگیر بدل شود. از شهر کیپ‌تاون با حدود چهارونیم میلیون نفر جمعیت در آن زمان می‌تواند الگوی مناسبی باشد.برای اطلاعات بیشتر این مقاله را که در سال ۱۳۹۷ نوشتم مطالعه کنید:https://tinyurl.com/yu3t583mویدئویی که چندی پیش درباره روز صفر آبی در تهران و الگوبرداری از کیپ‌تاون در «آخرین فرصت» به اشتراک گذاشتم:https://youtu.be/BdQklj6JwCo?si=FMTd9n8UEB5VRv4Yمقاله‌ای که در سال ۲۰۰۸ در نشریه ieee منتشر شد و نشان می‌داد وضعیت تهران از نظر منابع آب‌های زیرزمینی بسیار وخیم‌تر از حد تصور ما بوده است. عنوان: بررسی سری زمانی فرونشست زمین ناشی از بهره‌برداری بیش از حد از آب‌های زیرزمینی در تهران، ایران با استفاده از InSARhttps://www.researchgate.net/publication/224368435_InSAR_time_series_investigation_of_land_subsidence_due_to_groundwater_overexploitation_in_Tehran_Iran

آخرین فرصت - قسمت ۷

کامبیز آتابای خاطرات و ناگفته‌های بسیاری داشت. اگر کتاب خاطراتش را می‌نوشت شاید یکی از پرفروش‌ترین‌ها می‌شد. از کودکی در دربار محمدرضا شاه پهلوی بود و سمت‌های متعددی را به‌عهده‌ داشت که به‌جرائت می‌توان گفت برای همه‌ آنها کارنامه‌ای نه‌تنها قابل قبول که پرافتخار داشت. نمونه آن ریاست فدراسیون فوتبال ایران است که بسیاری او را فقط با این عنوان می‌شناسند. خاطرات او از شکار با شاه، ولیعهد و شاهپور عبدالرضا (برادر شاه) برای اولین بار در این ویدئو منتشر می‌شود. مرحوم آتابای البته خاطراتی نیز دارد از تلاش وزراتخانه‌های گوناگون و ارتش برای تصرف لااقل بخشی از شکارگاه سلطنتی مشرف به تهران؛ منطقه‌ای که امروز بخشی از پارک‌های ملی خجیر و سرخه‌حصار، منطقه حفاظت‌شده جاجرود و پادگان‌های سپاه را در شرق تهران تشکیل می‌دهد. آتابای طی این گفت‌وگو چندین بار تأکید کرد که اگر حمایت‌های شخص اول کشور نبود، آن منطقه طبیعی از دست می‌رفت. شاید بینندگان گمان کنند که شاه صرفاً از شکارگاه سلطنتی حمایت می‌کرد اما اگر خاطرات مرحوم اسکندر فیروز را (که من نیز در گردآوری و نگارش آن نقش داشتم) مطالعه کنند درمی‌یابند که صیانت و حفاظت از طبیعت ممکن نمی‌شد مگر به پشتبانی شاه و تلاش‌های برادر ناتنی او، عبدالرضا پهلوی. در این ویدئو از عکاسی کامران عدل از شکارگاه سلطنتی در زمستان ۱۳۵۴ گفتم. نوشته او را در زیر می‌خوانید: «من در آرشیوم، برای تمام مجموعه‌هایم، در زمان عکاسی آن‌ها متنی می‌نویسم و درباره‌ی عکس‌ها توضیحی می‌دهم. متن زیر، در 1354 و درباره‌ی شکارگاه سلطنتی نوشته شده است...«آهوهاي شكارگاه سلطنتي. 1354. جريان اين عكس‌ها از اين قرار است كه يك روزي كاميبز آتاباي با من تماس گرفت و گفت: كامران جان نوكرتم، ديروز اعلحضرت با طعنه به‌من فرمودند كه لابد تمام كل‌ها و آهوهاي شكارگاه سلطنتي از گرسنگي مرده‌اند (زمستان بود). به‌عرض رساندم كه علوفه برايشان مي‌ريزيم. باز هم با طعنه فرمودند كه انشاالله آخر زمستان خواهيم ديد. از آن‌جا كه اعليحضرت به‌تو اطمينان دارند، خواهش مي‌كنم فردا برو لشكرك. در آن‌جا با يك شكاربان برو تعدادي عكس از اين كل‌ها و آهوها بگير كه من آن‌ها بگذارم جلوي ايشان.»عکس‌هایی را که در این مجموعه می‌بینید، مربوط می‌شود به یک گذارش تصویری، که کامبیز آتابای می‌خواست بگذارد جلوی محمدرضاشاه پهلوی، آریا مهر شاهنشاه ایران.

آخرین فرصت - قسمت ششم -

کامبیز آتابای را بیشتر به عنوان رئیس فدراسیون فوتبال ایران و تنها رئیس ایرانی کنفدراسیون فوتبال اروپا در سال‌های پیش از انقلاب و رئیس دفتر شهبانو پس از انقلاب می‌شناسند. اما او از ۱۳۴۶ رئیس شکارگاه‌های سلطنتی هم بود. عرصه‌هایی که کمتر درباره آنها اطلاعاتی در دسترس است. از روایت مرحوم آتابای می‌توان دریافت که برخلاف تصور شکارگاه‌های سلطنتی که زمانی در بخش‌های مختلفی از ایران وجود داشته، چندان متعدد نبود و مهم‌ترین آن به حاشیه شرقی تهران محدود شده بود؛ منطقه‌ای که امروز دو پارک ملی و تاسیسات نظامی و موشکی در آن قرار گرفته است (البته دشت نظیر نوشهر و شاه کلایه گیلان نیز جزو این مناطق بودند). در قسمت نخست این گفت‌وگو، او از حدود و ثغور شکارگاه سلطنتی، نحوه مدیریت، اهمیت و مشکلات صیانت از آن می‌گوید و در قسمت دوم، درباره علاقه شاه به شکار، خاطره‌ای از شکار ژیسکار دیستن (وزیر دارایی آن زمان فرانسه و بعدتر رئیس‌جمهوری این کشور) در قرق سلطنتی و نقش شاهپور عبدالرضا پهلوی در حفاظت محیط‌زیست و تاراج حیات‌وحش در بحبوحه انقلاب.

آخرین فرصت - قسمت پنجم-

او را بیشتر با فعالیت‌های سیاسی می‌شناسند، اما وجه کمتر شناخته‌شده‌ای دارد و آن تحصیل و زندگی مرتبط با محیط‌زیست است. چند سالی است به‌شکلی جدی در جامعه‌شناسی پژوهش می‌کند. فروغ کنعانی از تغییرات راهبردی آب در اردن تحت تأثیر موج پناهجویان تا مفهوم پایداری اجتماعی، از فضای دوقطبی و پرتنش شبکه‌های اجتماعی تا اهمیت گفت‌وگو با مخالفان فکری، و همین‌طور تجربه زیستن در ایران و آلمان می‌گوید.

آخرین فرصت - قسمت چهارم-

ایران بیش از ۶۰۰ دشت دارد و طبق آمار رسمی، بیش از ۴۰۰ دشت در وضعیت «ممنوعه» یا «ممنوعه بحرانی» قرار دارند. یعنی نباید از آنها آب برداشت شود. در بخش وسیعی از ایران ، برداشت آب زیرزمینی بیش از دو برابر تغذیه سالانه سفره‌هاست. به بیان ساده‌تر، اگر همین امروز همه پمپ‌ها خاموش شوند و آبی از چاه برداشت نکنند، شاید ده‌ها سال طول بکشد که سفره‌های آب زیرزمینی به شرایط گذشته خود برگردد. این وضعیت باعث شده میزان فرونشست زمین در ایران وضعیت خطرناک و در بعضی مناطق حتی شرایط غیرقابل بازگشتی داشته باشد. اما هنوز می‌توان کارهایی کرد. در این ویدئو خیلی خلاصه گوشه‌ای از این کارها فهرست شده‌اند.

آخرین فرصت - قسمت سوم

جنگ ۱۲ روزه اسرائیل با جمهوری اسلامی اثرات بی‌شماری داشت؛ از زیر سوال رفتن امنیتی که نظام وعده داده بود تا هزینه‌های بی‌ثمر انرژی هسته‌ای؛ از کشته‌شدن تعدادی از شهروندان بیگناه تا تهدید و اضطراب دائمی مردم؛ از تخریب خانه‌ها و ضررهای اقتصادی به مردم تا افزایش هراس در جامعه. اما در این میان کمتر کسی نگران درختان و طبیعت و محیط‌زیست بود که البته تعجب‌برانگیز نیست.

توجه به ظرایف و دقایق به معنی نادیده گرفتن واقعیت‌های فجیع نیست بلکه نشان از نکته‌سنجی افرادی است که نگاهی وسیع‌تر به وقایع دارند و زیر انبوه اخبار تلخ دفن نمی‌شوند. سیاوش فانی، طراح و گرافیست یکی از آنهاست. نکاتی را می‌بیند و درباره‌شان سوال می‌کند که شاید کمتر کسی به آنها توجه می‌کند. آیا طراح و گرافیست بودن باعث شده او دقیق‌تر به اطراف نگاه کند؟ یا این دقت در نگاه به پیرامون او را به سمت طراحی و هنر سوق داده است؟با سیاوش فانی گپ‌وگفت مختصری داشتم از گذشته، از خودش، و از محیط‌زیست.

پروژه شکوفایی ایران با حمایت بنیاد نوفدی قرار است در سه بازه زمانی برای ایران پس از جمهوری اسلامی برنامه منسجم و مدون داشته باشد؛ مرحله اضطراری، دوره گذار (دو تا سه سال نخست)، و چشم‌انداز بلندمدت. این سازمان غیردولتی برای ۱۸۰ روز نخست دوران گذار (مرحله اضطراری) دفترچه‌ای آماده‌ کرده‌ که از ۱۵ فصل تشکیل شده است. فصل ۱۲ و ۱۳ به آب و محیط‌زیست می‌پردازد. در این ویدئو در کمتر ز ۱۰ دقیقه کلیات آن را بررسی کرده‌ام. پرداختن به جزییاتش مجالی تخصصی می‌طلبد و به‌احتمال زیاد از حوصله مخاطبان خارج است.برای کسب اطلاع بیشتر می‌توانید به این منابع رجوع کنید:گزارش الجزیره:https://www.aljazeera.com/news/2025/8...گزارش لس‌آنجلس تایمز:https://www.latimes.com/world-nation/...دفترچه دوران اضطرار - پروژه شکوفایی ایرانhttps://fund.nufdiran.org/wp-content/...

آخرین فرصت - قسمت نخست-

بی‌آبی تا چه میزان تهدیدی جدی برای بقای ایران‌زمین است؟سایر کشورها و حتی در بخش‌هایی از ایران چه تجربه‌هایی وجود دارد که می‌توان از آنها درس گرفت؟ آیا آمادگی مواجه شدن با واقعیت‌های موجود را داریم؟ چرا از دهه ۶۰ خورشیدی سالی یک میلیارد مترمکعب از میزان آب تجدیدپذیر در ایران کم شد؟مسئولان طی چهار دهه در این ارتباط چه کردند؟در این شش دقیقه به سوال‌هایی از این دست خیلی کوتاه پاسخ داده می‌شود. در پایان خیلی فشرده چند راه حل ارائه شده است که هر کدام از آنها شرح مفصل‌تری می‌طلبد. اما پرسش اساسی‌تر شاید این باشد که آیا انگیزه و اراده‌ای برای انجام آنها و نجات خانه مشترک‌مان وجود دارد؟شاید این آخرین فرصت‌هاست برای نجات سرزمینی که دوستش داریم.