Problemen met mentaliseren – waarom we soms vastlopen in onszelf en in relaties
In deze aflevering verdiepen we ons in wat er gebeurt wanneer mentaliseren moeilijk wordt. Mentaliseren betekent dat je stil kunt staan bij je eigen gevoelens en gedachten én bij die van anderen. Het helpt je om beter te begrijpen waarom je doet wat je doet, en waarom anderen reageren zoals ze doen. Maar wat als dat vermogen tijdelijk wegvalt?

📌 Wat je leert in deze aflevering:

• Hoe problemen met mentaliseren eruitzien: zwart-wit denken, geen nieuwsgierigheid hebben naar de ander, te zeker zijn van je eigen waarheid, of jezelf verliezen in mooie woorden zonder echte verbinding.

• De gevolgen hiervan: misverstanden, emotionele uitbarstingen, het gevoel dat je de controle kwijtraakt, of onzekerheid waardoor je voortdurend bevestiging zoekt bij anderen.

• Waarom stress en heftige emoties ervoor zorgen dat je vermogen om te mentaliseren letterlijk "uitvalt". Je reageert dan automatisch vanuit een overlevingsmechanisme: vechten, vluchten of bevriezen.

• Hoe dit omslagpunt voor iedereen anders ligt en afhangt van persoonlijke temperament en stressgevoeligheid.

• Wat je kunt oefenen om dit beter te herkennen en er sneller van te herstellen.

🔎 Herkenbare voorbeelden:

• Je denkt 100% zeker te weten wat iemand voelt, en je gaat de strijd aan omdat de ander het “fout” ziet.

• Je gebruikt veel woorden of clichés, maar merkt dat de ander afhaakt omdat je niet echt zegt wat je voelt.

• Je zoekt de oorzaak van je emoties altijd buiten jezelf: “Het ligt aan mijn werk, mijn ADHD, of het weer.”

• Een kleine miscommunicatie groeit uit tot een groot conflict omdat emoties de overhand nemen.

📚 De wetenschap erachter:
Wanneer stress toeneemt, verschuift ons brein van gecontroleerd denken naar automatisch reageren. In de grafiek van sessie 2 wordt dit weergegeven als een “switch point”: het moment waarop je prefrontale cortex (het deel dat nadenkt) plaatsmaakt voor automatische reacties uit diepere hersengebieden. Het resultaat? Minder reflectie, meer impulsen.

✨ Waarom dit belangrijk is:
Problemen met mentaliseren komen vaak voor bij mensen die kampen met emotionele instabiliteit of persoonlijkheidsproblematiek, maar in feite kan iedereen er last van hebben. Denk aan een ruzie waarin je alleen nog boosheid voelt, of een stressmoment waarop je geen woorden meer vindt voor wat er in je omgaat. Als mentaliseren stopt, wordt het moeilijk om jezelf en de ander te begrijpen – en juist daar ontstaan veel conflicten.

💡 Praktische oefening uit sessie 2:
Let deze week eens bewust op momenten dat het mentaliseren bij jou stopt. Wanneer reageer je automatisch? Wat dacht en voelde je op dat moment, en hoe handelde je? Door dit te noteren, krijg je inzicht in je patronen en kun je ze stap voor stap doorbreken.

🌟 De kernboodschap:
Problemen met mentaliseren zijn geen teken van zwakte – ze zijn een menselijk mechanisme. Het goede nieuws is dat je kunt leren herkennen wanneer je “uit je mentaliseren schiet”, en dat je kunt oefenen om sneller terug te keren naar rust en helder denken. MBT helpt je daarbij, met praktische oefeningen en een veilige omgeving om te onderzoeken wat er in jou én de ander gebeurt.

Luister naar deze aflevering en ontdek hoe je meer grip kunt krijgen op je emoties, je reacties en je relaties – juist op de momenten dat het spannend wordt.