Czy w każdym z nas drzemie ukryty radykał? W ramach naszej serii off-topic „Kulturalnie o…” zapraszamy na obejrzenie zapisu video kolejnego spotkania dyskusyjnego w Klubie Jagiellońskim Katowice. Prowadzili je Bartosz Ciemniak i Alexander Tyra, a podstawą dla ich rozważań był klasyczny tekst Theodora Adorno pt. „Nowy prawicowy radykalizm”. Wspólnie zastanawialiśmy się nad jego tezami i nad tym, czy są one nadal aktualne.

Bartosz Ciemniak jest absolwentem Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego. Jego pasją jest literatura i filozofia. Alexander Tyra to absolwent politologii, historii wschodnioeuropejskiej oraz filozofii na Uniwersytecie w Moguncji. Jest członkiem 2. generacji Polonii w Niemczech i reemigrantem do Polski. Jego teksty możecie znaleźć na portalu KJ.

Theodor Adorno (1903–1969) był niemieckim filozofem i socjologiem, zajmującym się konsekwencjami, do których prowadzi szeroko pojmowana „nowoczesność”. Dla Adorna i jemu współczesnych były to przede wszystkim zmiany społeczne będące konsekwencją rewolucji przemysłowej.

Dla Adorna przemysł był nie tylko sferą szeroko pojętej wytwórczości, ale przede wszystkim nowym sposobem organizacji ludzkiego życia. To nie tylko fabryki, to także „przemysł rozrywkowy”, czyli masowa produkcja kultury. Okazuje się, że w takim społeczeństwie łatwo rodzą różne skrajne ruchy takie jak faszyzm, nazizm czy komunizm. Pozostaje zagadkę, jak dokładnie dochodzi do ich powstania.

„Nowy prawicowy radykalizm” to tytuł wykładu wygłoszonego przez Adorno w 1967 roku. Dotyczył on rosnącej wtedy popularności ruchów skrajnie prawicowych w Niemczech. Wydawałoby się, że ten kraj po doświadczeniu II Wojny Światowej powinien być na takie zjawiska uodpornione. Okazało się jednak inaczej. Czy obserwacje Adorno są aktualne również teraz?

„Nowy prawicowy radykalizm” jest jednak ciekawy z jeszcze jednego względu. Można go czytać jako analizę konkretnych, historycznych ruchów, ale także – a może przede wszystkim – jako opowieść o radykalizmie tkwiącym głęboko w naturze ludzkiej, który pewne okoliczności historyczne potrafią, z demoniczną mocą, wyzwolić

Spotykanie odbyło się 11 kwietnia 2025 r. w Klubie Jagielloński Katowice. Moderował Zbigniew Przybyłka.

Obserwuj nas w naszych mediach społecznościowych:

facebook.com/KJKatowicefacebook.com/szybkulturyyoutube.com/@SzybKulturyinstagram.com/szybkultury

Ponadstuletnie górnicze osiedle patronackie Nikiszowiec wyrosło w ostatnich latach na jedną z głównych atrakcji turystycznych Katowic i całego Górnego Śląska. Nic dziwnego – jest to prawdziwa gratka dla fanów industrialnej architektury z całej Polski i zagranicy. Nigdzie indziej w kraju nie znajdziecie tak starannego przemyślanego i zrealizowanego przemysłowego założenia urbanistycznego.

Basia i Zbyszek wychodzą poza gawędkę o turystycznych urokach „Nikisza”. Zastanawiają się nad postindustrialną przyszłością osiedla, ceną, którą przychodzi płacić za turystyczną popularność i postępującą gentryfikacją.

Rozmawiają także o książkach i filmach, które zainspirowane zostały przez to niezwykłe miejsce: filmach Kazimierza Kutza, „Angelusie” Lecha Majewskiego i powieści reportażowej „Czarny ogród” Małgorzaty Szejnert.

Jeżeli chcecie się z nami umówić na zwiedzanie Nikiszowca, napiszcie do nas na adres szybkultury@gmail.com lub na naszym profilu na FB: www.facebook.com/szybkultury

[reupload odcinka z 10 grudnia 2022 r.]

W najnowszym odcinku serii off-topic „Kulturalnie o…” zapraszamy do obejrzenia zapisu spotkania autorskiego poświęconego prawnohistorycznej książce

„Represje sowieckie wobec ludności polskiej w latach1921-1959. Perspektywa prawa międzynarodowego publicznego”.

Naszymi gośćmi byli:

– Tomasz Turejko, autor książki, radca prawny, członek Klubu Jagiellońskiego;

– dr Bogusław Tracz, historyk, pracownik katowickiego oddziału IPN.

Zastanawialiśmy się między innymi, czy dawne sowieckie represje wobec Polaków i obywateli polskich dają podstawą do postawienie współczesnej Rosji przed międzynarodowymi trybunałami i uzyskania od niej reparacji. W trakcie dyskusji pojawił się także wątek Tragedii Górnośląskiej.

Spotkanie odbyło się 4.04.2025 w Klubie Jagiellońskim Katowice. Moderował Zbigniew Przybyłka.

Fotografia: Barbara Szustakiewicz-Przybyłka

Zapraszamy na pierwszy w historii naszego podcastu reportaż terenowy. Poszliśmy dla Was na "Marsz na Zgodę", organizowany co roku w ostatnią sobotę stycznia przez Ruch Autonomii Śląska.

Uczestnicy przemarszu odtwarzają trasę upokarzającego przemarszu więźniów z centrum Katowic do pobliskich Świętochłowic, gdzie osadzeni zostali w nieludzkich warunkach w Obozie Pracy "Zgoda", zarządzanym przez nowe, komunistyczne władze polskie.

Jest to jedna z najbardziej kontrowersyjnych form upamiętnienia tragicznych wydarzeń, które dotknęły Górny Śląsk w 1945 r. po wkroczeniu na jego teren Armii Czerwonej. Temat ten jest tym bardziej aktualny, że Sejm i Senat RP ustanowiły 2025 r. Rokiem Tragedii Górnośląskiej.

Rozmawialiśmy z 6 uczestnikami marszu, osobami różnych pokoleń, doświadczeń życiowych i poglądów politycznych. Pytaliśmy, kim są, czym dla nich jest Tragedia Górnośląska i czy dotknęła ona bezpośrednio ich rodziny.

Naszymi rozmówcami byli Andrea Polański, Alan Jasik, Tomasz Świerczek, Wiktoria Tombarkiewicz-Gorzelik, Łukasz Zimnoch i Jerzy Gorzelik.

KONKURS: Przyślijcie swoje własne krótkie wspomnienie rodzinne związane z końcem II wojny światowej i okresem tuż powojennym (niekoniecznie związane z terytorium Górnego Śląska). Swoje relacje możecie wysyłać na nasze media społecznościowe lub na e-mail szybkultury@gmail.com Wybrane opublikujemy na naszej stronie. Do wygrania jest numer czasopisma IPN „CzasyPismo” z 2023 r. ze wspomnianym w podcaście tekstem Zbigniewa Przybyłka. Zwycięzcę konkursu ogłosimy w następnym odcinku.

Linki: – Zbigniew Przybyłka: Czy istnieje glejt na śląskość? Górny Śląsk łączy wspomnienia obozów pracy i obowiązkowej volkslisty – „CzasyPismo” nr 1-2(23-24)/2023

Śledźcie nas na:

– Spotify

– YouTube

– Facebook: Szyb Kultury / Klub Jagielloński Katowice

– Instagram

Podcast prowadzą: Barbara Szustakiewicz-Przybyłka i Zbigniew Przybyłka z Klubu Jagiellońskiego Katowice.

Tym razem w ramach naszej serii off topic „Kulturalnie o...” porozmawiamy nie o Śląsku, ale o jego bliskim sąsiedzie, czyli Czechach. Zapraszamy Was od odsłuchania zapisu wieczoru autorskiego z Andrzejem Babuchowskim, dziennikarzem, krytykiem literackim, tłumaczem literatury czeskiej. Opowiada nam o swojej najnowszej książce pt. „Moje Czechy. O niespętanym duchu kultury. Szkice, rozmowy, reportaże, przekłady”.

Pozycja ta jest owocem kilkudziesięcioletniej fascynacji i pracy twórczej Autora z kulturą kraju nad Wełtawą. Babuchowski przybliża twórców w Polsce mniej kojarzonych, jak m.in. poeci Jan Zahradniček, Bohuslav Reynek czy Ivan Slavík, prozaicy Jan Čep, Marie Stryjová.

Na kartach „Moich Czech” Babuchowski odsłania losy dwudziestowiecznych twórców związanych z nurtem chrześcijańskim, którzy po przewrocie w 1948 roku zostali dosłownie wymazani z kulturalnego życia Czechosłowacji, otrzymując zakaz publikacji i często trafiając do komunistycznych kacetów na długie lata. Książka jest także cennym źródłem wiedzy o trudnych losach czeskiego Kościoła pod rządami komunistów oraz polsko-czeskich związkach kulturowych w ciągu ostatnich dwóch stuleci.

Andrzej Babuchowski (ur. 1944) – absolwent filologii polskiej UJ. Studiował także slawistykę. Dziennikarz, krytyk literacki, tłumacz literatury czeskiej.

W swoim dorobku translatorskim ma ponad 40 pozycji książkowych, wśród nich wybór wierszy Jana Zahradníčka „Śpiew niedokończony” (IW PAX 1992). Jest autorem opublikowanej w 1998 r. antologii czeskiej poezji metafizycznej XX wieku „Na ostrzu płomienia”.

Za popularyzowanie kultury naszych południowych sąsiadów otrzymał w r. 2000 podczas uroczystości w Velehradzie honorowe wyróżnienie Konferencji Episkopatu Czech, a w 2008 „Nagrodę Feniksa”, przyznawaną przez Stowarzyszenie Wydawców Katolickich w Polsce – za przekłady książek czeskiego teologa ks. Tomáša Halíka. (na podstawie noty wydawcy)

Spotkanie odbyło się 5 grudnia 2024 r. w Klubie Jagiellońskim Katowice. Rozmowę prowadził Michał Muszalik.

Śledź nas na mediach społecznościowych:

Szyb Kultury:

– www.facebook.com/szybkultury

–⁠ www.youtube.com/@SzybKultury⁠

– www.instagram.com/szybkultury/

– open.spotify.com/show/2BFKlwBLuF2k0v8Iux384g?si=605f5413af97424a

Klub Jagielloński Katowice:

– www.facebook.com/KJKatowice

„Teraz, kiedy górnictwo umiera, sięgnąłem w przeszłość, by pokazać górników sprzed kilkudziesięciu lat. Sportretowałem ich w tej książce, bo mieli fascynująco ciekawe życiorysy, nie boję się powiedzieć, że egzotyczne, które nie powinny zniknąć w mroku historii. Uznałem, że powinnością śląskiego reportera i pisarza jest ocalenie ich od zapomnienia”.

W dzisiejszym odcinku zapraszamy was do rozmowy z Tadeuszem Biedzkim, znanym śląskim pisarzem, dziennikarzem i podróżnikiem. Na swoim koncie ma on wiele bestsellerowych książek podróżniczych.

W tej najnowszej, „Górnicy. Opowieści spod ziemi”, wraca na rodzinny Górny Śląsk i do początków swojej pracy dziennikarskiej. Jest to fascynujący zbiór reportaży o realiach pracy w kopalni. Większość z nich była po raz pierwszy publikowana w l. 80, jeszcze w okresie komunizmu. Teraz mamy okazję poznać je bez ingerencji cenzury.

***

Ta książka zaskakuje i zdumiewa. Nie z tego powodu, że autor kojarzony jest z dramatycznymi opowieściami z krańców świata i historyczną sensacją, ale dlatego, że równie wstrząsające wydarzenia odnalazł niedaleko własnego domu. Kilkaset metrów pod ziemią spotkał górników o frapujących życiorysach, którzy uczestniczyli w wydarzeniach niesamowitych.

Jest w tych reportażach i tragedia umierających pod ziemią, i górnicza wioska na Podlasiu, straceńcza walka na bagnety, spóźniona sprawiedliwość i wygrany, choć przegrany bój o kawałek szczęścia, stary zegarek ojca i pomnik, którego nie było a jest. Najważniejsze zaś, że w tych zwykłych, choć nieprzeciętnych ludziach autor zobaczył przejmującą troskę o los drugiego człowieka. Te reportaże zachwycą czytelnika.

Tadeusz Biedzki - pisarz, podróżnik i przedsiębiorca. Po upadku komunizmu wieloletni redaktor naczelny „Trybuny Śląskiej”. Człowiek, który dociera na krańce świata. Swoje niebezpieczne przygody, egzotyczne miejsca i niezwykłych ludzi opisuje w książkach podróżniczych, a fascynację przeszłością – w powieściach historyczno-sensacyjnych.

Wielokrotnie nagradzany, m.in. jego „Sen pod baobabem” został Podróżniczą Książką Roku 2012, a za „W piekle eboli” w 2016 roku otrzymał Bursztynowego Motyla im. Arkadego Fiedlera. Wszystkie jego książki były czytane w codziennych odcinkach w Polskim Radiu.

(wykorzystano opis wydawcy) ***

Wieczór autorski odbył się 17 grudnia 2024 r. w Klubie Jagiellońskim Katowice. Spotkanie poprowadził Michał Muszalik.

Projekt finansowany przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Korpusu Solidarności – Program Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Długoterminowego na lata 2018-2023.

Przed rokiem zmarł przedwcześnie Krzysztof Respondek, aktor, piosenkarz, artysta kabaretowy, Ślązak i tarnogórzanin. Właśnie ukazała się jego biografia pt. „Krzysztof Respondek. Taki świat kupiłem”, której autorką jest Magdalena Kędzierska-Zaporowska. Zapraszamy do odsłuchania zapisu wieczoru autorskiego poświęconego tej książce, który odbył się 2.12.2024 w Klubie Jagiellońskim Katowice Z autorką rozmawiała Barbara Szustakiewicz-Przybyłka. *** „Dzień bez uśmiechu dniem straconym” Tak podobno zwykł mawiać, gdy pytano go, dlaczego zamiast kariery aktorskiej wybrał kabaret. To powiedzonko towarzyszyło mu przez niemal dwadzieścia pięć lat na estradach Polski, a także poza jej granicami. Jego wyjątkowy uśmiech znali i kochali ludzie w każdym zakątku kraju, bo niemal wszędzie dotarł ze swoimi występami. Informacja o tym, że nagle i niespodziewanie odszedł, poruszyła wielu widzów i fanów. Do dziś odtwarzając nagrania jego występów, niemal zawsze komentują je słowami: „Za wcześnie”. (z opisu wydawcy) *** Projekt finansowany przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Korpusu Solidarności – Program Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Długoterminowego na lata 2018-2023.