Roimh dheireadh na míosa seo, beidh oileáin bheaga na hÉireann ag caitheamh vóta i dtoghchán na hUachtaránachta ar an lá céanna leis an mórthír.

­

Tá 29 oileán ann ina bhfuil cónaí iontu agus tá suntas ar leith a bhaineann leo ó thaobh an chultúir de agus na teanga de.

­

Ach cad é mar atá sé le bheith i do chónaí ar oileán, ar charraig atá fada amuigh ar an bhfarraige, scartha ón mhórthír?

­

Láithreoir: Ciarán Dunbar, Aoi: Áine Ní Bhreisleáin

­

Tá an podchraoladh seo maoinithe ag Ciste an Daonlathais Áitiúil.

­

Foclóir:

­

Tréigeadh: Abandoned

­

Bánaigh: To devastate or to abandon

­

In éag: Die out

­

Buan:Permanent

­

Sceirdiúil: Windswept or bleak

­

Creagach: Rocky

­

Go tréan: Strongly

­

Ceann tuí: Thatched roof

­

An mhórthír/an tír mhór: The mainland

­

Fiáin: Wild/untamed

­

Tearmann: Sanctuary

­

Faire ar éin: Birdwatching

­

Bradán: Salmon

­

Portán: Crab

­

Móin: Turf

­

Breosla: Fuel

­

Céibheanna: Quays

­

Glórach: Loud

­

Bád farantóireachta: Ferry

­

Traonach: Corncrake

­

An teach fágtha le huacht: The house bequeathed in a will

­

Uathúil: Unique

­

Aighneas: Disagreement

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá baint nach beag Éireann agus le hÉireannaigh leis an scéalaíocht agus leis an tsamhlaíocht, agus tá clú agus cáil uirthi dá bharr. Ach leis an saol nua-aimseartha mar a bhíonn anois, is minic nach dtugtar an meas ceart don tseanchas, ná don tobar saibhir a chuireann sí ar fáil dúinn. Ach deirtear go bhfuil borradh ag teacht ar an nós ársa scéalaíochta seo agus go bhfuil sé faoi bhláth arís. Ar dhuine de na scéalaithe nua-aimseartha seo tá Aindrias de Staic. Ar Seachtain, tógann Aindrais siar ar bhóithrín na smaointe muid, labhraíonn sé faoina óige, a chuid fadhbanna leis an ól, agus faoin síocháin atá aimsithe aige anois tar éis an saol a bhí aige a fhágáil ina dhiaidh.

Foclóir:

Foilsitheoir: Publisher

Ádh: Luck

Meabhair: Mind

Damháin alla: Spiders

Lámh in uachtar: Dominate

Éirigh as: Quit

Seachaint: Avoid

Fonn: Melody

Cíos: Rent

Dátheangach: Bilingual

Aithris: Recitation

Taifeadtaí: Recordings

Scéalaíocht: Storytelling

Saothar: Work or writings

Léacht: Lecture

Clairseach: Harp

Seanchas: Folklore

Tá Aindrais ag tabhairt faoi chamchuairt lena seó ‘By the light of the slivery moon’. Tá sonraí ar fáil ar an suíomh https://aindrias.com/

See omnystudio.com/listener for privacy information.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

50 bliain ó shin, chuaigh beirt bhall den IRA Sealadach i mbun ghnímh a chuir cor nua i stair na hÉireann.

Bhí leannáin Eddie Gallagher agus Marion Coyle ar aon sa phríosún. Mar sin, bheartaigh an bheirt acu iad a scaoileadh saor ar bhealach éigin.

Ach, d’imigh an eachtra a bheartaigh siad go hiomlán as smacht.

Ar Seachtain, cuimhníonn an Dr. Mícheál Ó hAodha, leachtóir in Ollscoil Luimnigh, siar ar fhuadach Tiede Herrema, eachtra a tharraing aird an domhain ar Éireann.

Foclóir:

Fuadaigh: Kidnap

Léigear: Siege

Géill: Yield

Níos críonna: More shrewd

Tionscol: Industry

Gabh: Capture

Ar éigean: Scarcely

Áibhéil a dhéanamh: To exaggerate

Bá: Affinity

Báúil: Friendly

Ar teitheadh: Fleeing

Páirtí: Partner

Neamhghnách: Unusual

Oilte: Proficient or trained

Ficheall: Chess – fi - hill

Aigne: Mind

Níos boige: Softer

Diúl: Suck - dule

Eisceachtúil: Exceptional

Leannáin: Lovers

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Cé comh deacair is atá sé tabhairt faoin oideachas trí Ghaeilge – go háirithe mura bhfuil mórán den teanga agat sa chéad dul síos.

I gclár faisnéise nua a chraolfar ar TG4 oíche Dé Luain, buaileann an tionchaire ar líne, Kayleigh Trappe, le daoine fud fad na hÉireann a rinne díreach sin agus iad ag freastal ar na Boird Oideachais agus Oiliúna, nó mar is fearr aithne orthu, na ETBanna.

Thapaigh Tessa Fleming an deis labhairt le Jean Gilger atá ag obair leis na ETBanna faoi na scéalta pearsanta taobh thiar den chlár.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá cás sceimhlitheoireachta in aghaidh Liam Óig Uí Annaidh, rapálaí ón bhanna cheoil Kneecap, caite amach ag ag cúirt i Sasana.

Cuireadh ina leith gur thaispeáin sé brat Hezbollah agus é ar stáitse i Londain, agus go raibh sé sin ina chomhartha tacaíochta don eagraíocht thoirmiscthe.

Seo an tríú huair do Liam Óg teacht os comhair na cúirte i dtaca leis an gcúiseamh seo, ach cuireadh moill ar an bhreithiúnas roimhe seo mar gheall ar argóintí dlí teicniúla.

­

Labhair an t-iriseoir Ciarán Dunbar ar Seachtain faoin mhéid a tharla sa chúirt inniu.

­

Foclóir:

Ionchúisitheoir: Prosecutor

­

Máguaird: Environs

­

Cúiseamh: Charge

­

Neamhchiontach: Innocent

­

Cinneadh: Decision

­

Cloí: Abide by

­

Trídhathach: Tricolour

­

Slad: Plunder

­

Míchuí: Inappropriate

­

Cosc: Ban

­

Camchuairt: Tour

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Beidh díreach triúr iarrthóirí ag dul san iomaíocht sa toghchán uachtaránachta, agus is iad ar fad ainmnithe ag Páirtithe an Oireachtais. Ach cad é faoi na hiarrthóirí neamhspleácha, iad siúd nach raibh in ann an tairseach a bhaint amach agus a n-ainm a chur ar an ballot paper? Agus le lá na vótála ag teanadh linn, cén cineál Uachtaráin atá uainn anois? Ar Seachtain, tugann Ursula Savage, tráchtaire polaitíochta, spléachadh ar na hiarrthóirí, na conspóidí agus na knock-backs atá feicthe againn san fheachtas go dtí seo.

Foclóir:

Toghcheantar: Constituency

Dul ar scor: Retire

Deimhnithe: Confirmed

Siar is aniar: Back and forth

Comhbhá: Empathy or kinship

Iarrthóirí neamhspléacha: Independent candidates

Comhairle áitiúla: Local authority

Ainmniúchán: Nomination

Tairseach: Threshold

Rathúil: Successful

Luachanna: Values

A mhalairt: The opposite

Droch-tháithí: Bad experience

Ní chuireann sí fiacail ina cuid focail: She doesn’t mince her words

Maitheas: Good or benefit

As an ghnáth: Out of the ordinary

Seicteachas: Sectarianism

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Chuaigh na mílte Gaeilgeoirí chun sráide i mBaile Átha Cliath Dé Satharn sa chéad agóid náisiúnta ar son na Gaeilge san ardchathair le breis agus deich mbliana. Ach an raibh duine ar bith ag éisteacht leo?

Ar Seachtain, phléigh na hiriseoirí Áine Ní Bhreisleáin agus Ciarán Dunbar faoin mórshiúil stairiúil le Tessa Fleming.

Foclóir:

• Éileamh: Demand

• Fiúntas: Merit or value

• Aird: Attention

• Gríosaigh: Incite

• Meastachán: Estimation

• A neartú: To strengthen

• Feiceáileach: Visible

• Cuí: Proper

• Feirsteach: Someone from Belfast

• Bratach: Flag

• Tapaigh: To seize or grasp

• Díolúintí: Exemptions

• Breatnaise: Welsh

• A dhath: Diddly-squat or nothing

• Tithe folmha: Vacant homes

• Maram: I suppose

• Cáinaisnéis: Budget

See omnystudio.com/listener for privacy information.