Omdat de feestdagen voor de deur staan een herhaling van een aflevering van drie jaar geleden. Ingeluid door een blazersensemble in ons geliefde Bad Klein Kirchheim duiken we in (het begrijpen van) rituelen en tradities rondom feestdagen. Wat maakt iets een ritueel? Wat zijn mogelijke functies van rituelen? En hoe zijn rituelen anders dan gewoontes, scripts en tradities? Aan de hand van recent psychologisch onderzoek proberen we deze vragen te beantwoorden. Daarnaast bespreken we enkele opvallende tradities rondom de kerst uit landen om ons heen. Fijne feestdagen van ons allebei!

Muziek geschreven en gespeeld door Rolf Zwaan

Bronnen

Hobson, N. M., Schroeder, J., Risen, J. L., Xygalatas, D., & Inzlicht, M. (2018). The Psychology

of Rituals: An Integrative Review and Process-Based Framework. Personality and Social

Psychology Review, 22(3), 260–284. https://doi-org.eur.idm.oclc.org/10.1177/1088868317734944

Verhaal David Sedaris over tradities met Pasen: https://www.youtube.com/watch?v=N5apZmwR9UI

Blog post Rolf Zwaan over promotieplechtigheid in Finland: https://rolfzwaan.blogspot.com/2013/07/let-sabers-rattle-cross-cultural.html

De Zweedse kerstgeit: https://www.christmaholic.nl/julbocken-de-scandinavische-kerstgeit/

Extra poppetje in de Spaanse kerststal: https://en.wikipedia.org/wiki/Caganer

Geluid vuurwerk: salamisound.com

Opname blazersensemble: Rolf Zwaan

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

We leven in een digitaal tijdperk dat gericht is op een snel, efficiënt en productief leven. We zijn druk - en zien dat stiekem misschien ook wel als een statussymbool - en hebben toch constant het gevoel nog meer te moeten. We ervaren angst om dingen te missen (FOMO) en vermoeidheid van de dingen die we niet missen. Misschien niet gek om te bedenken dat er steeds meer aandacht is voor een tegengeluid, een roep om een simpeler leven. Denk aan bewegingen zoals het minimalisme, mindfulness, de opkomst van tiny houses, slow food en slow travel. Waar komt die behoefte aan een simpeler leven vandaan? Je hoort het in Drang naar Samenhang.

Presentatie: Rolf Zwaan & Anita Eerland

Muziek geschreven en gespeeld door Rolf Zwaan

Bronnen

Monsell, S. (2003). Task switching. Trends in Cognitive Sciences, 7(3), 134-140. doi: 10.1016/s1364-6613(03)00028-7.

Thoreau, H.D. (1854). Walden. Hier gratis te lezen: https://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/gutbook/author?name=Thoreau%2c%20Henry%20David%2c%201817%2d1862

In deze aflevering refereren we aan de eerdere aflevering Waarom moeite doen loont (117). Een compleet overzicht met alle thema’s uit de podcast en de bijbehorende afleveringen vind je hier op Rolfs Nederlandse blog. De samenvatting van deze aflevering wordt binnenkort gepost. Volg Rolf op Craving Coherence voor Engelstalige posts - over meer dan de onderwerpen uit de podcast.

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

Generatieve AI — we lijken niet meer zonder te kunnen. We gebruiken het om vragen te beantwoorden, afbeeldingen te genereren en zelfs om een moordspel te laten bedenken (ideaal voor tijdens de kerstdagen). Maar wat als we generatieve AI zouden inzetten als therapeut? Zouden we het verschil met een menselijke therapeut merken? En zo ja, waarin zit dat verschil dan precies? Je hoort het in deze aflevering van Drang naar Samenhang.

Presentatie: Rolf Zwaan & Anita Eerland

Muziek geschreven en gespeeld door Rolf Zwaan

De samenvatting van deze aflevering wordt binnenkort gepost. Volg Rolf op Craving Coherence voor Engelstalige posts - over meer dan de onderwerpen uit de podcast.

Bronnen

Hatch, S.G., Goodman, Z.T., Vowels, L., Hatch, H.D., Brown, A.L., Guttman, S., et al. (2025) When ELIZA meets therapists: A Turing test for the heart and mind. PLOS Mental Health, 2(8): e0000426. https://doi.org/10.1371/journal.pmen.0000426

Li, H., Zhang, R., Lee, Y.C., et al. (2023). Systematic review and meta-analysis of AI-based conversational agents for promoting mental health and well-being. npj Digital Medicine, 6, 236. https://doi.org/10.1038/s41746-023-00979-5

Moore, J., Grabb, D., Agnew, W., Klyman, K., Chancellor, S., Ong, D.C., & Haber, N. (2025). Expressing stigma and inappropriate responses prevents LLMs from safely replacing mental health providers: Should a large language model (LLM) be used as a therapist? arXiv. https://doi.org/10.48550/arXiv.2504.18412

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

In onze samenleving ligt de nadruk op het opdoen van kennis. Hoe meer kennis, hoe beter, lijkt het devies. Daarmee gaan we voorbij aan het feit dat we er soms bewust voor kiezen om beschikbare informatie niet te hebben. Zo willen we de uitslag van een wedstrijd niet weten als we die op een later moment terugkijken en vraagt ook niet iedereen de uitslag van een medische test op. Wat zijn redenen om informatie niet te willen hebben? Is dit bewust negeren van informatie ethisch? En (hoe) kunnen we bewust negeren verklaren en voorspellen? Je hoort het in deze aflevering van Drang Naar Samenhang.

Ps. Waar Rolf het over Bye bye, Lenin! heeft (het is Good bye, Lenin!) bedoelt hij natuurlijk Das Leben der Anderen.

Presentatie: Rolf Zwaan & Anita Eerland

Muziek geschreven en gespeeld door Rolf Zwaan

Bron

Hertwig, R., & Engel, C. (2016). Homo ignorans: Deliberately choosing not to know. Perspectives on Psychological Science, 11(3), 359-372. DOI: 10.1177/1745691616635594

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

Een groot deel van de bevolking maakt zich serieuze zorgen om de politieke polarisatie in ons land. Maar zijn we inderdaad steeds verder van elkaar af komen te staan of denken we alleen maar dat dit zo is? In deze korte aflevering bespreken we recent onderzoek - uitgevoerd in Nederland - dat deze vraag probeert te beantwoorden. Ook hoor je waarom het zo lang stil is geweest van onze kant.

Presentatie: Rolf Zwaan & Anita Eerland

Muziek geschreven en gespeeld door Rolf Zwaan

Bronnen

Nijs, T. (2025). Breaking false polarization: How information on descriptive norms mitigates worry rooted in polarization (mis)perceptions. Social Inclusion, 13. https://doi.org/10.17645/si.9904

Artikel Het Parool (7 oktober 2025)

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

Stel, je bent getuige van een auto-ongeluk. Je ziet twee auto’s die frontaal botsen en de politie vraagt je achteraf hoe hard je dacht dat de auto’s reden toen ze elkaar raakten. Zou je de snelheid van de auto’s hoger inschatten als je gevraagd was hoe hard de auto’s reden toen ze tegen elkaar knalden? Een klassieke studie uit de psychologie suggereert van wel. Dit effect is bekend geworden als het misinformatie-effect en is onder andere van invloed geweest op hoe politieverhoren worden afgenomen. In deze aflevering bespreken we de originele studie uit 1974, het belang van replicatie van deze bevinding en hoe wij dat zelf met labs van over de hele wereld willen gaan doen. Zie ook Rolfs blogpost over dit onderwerp: https://rolfzwaan.substack.com/p/memory-misinformation-and-the-need

Presentatie: Rolf Zwaan & Anita Eerland

Muziek geschreven en gespeeld door Rolf Zwaan

Bronnen

Loftus, E.F., & Palmer, J.C. (1974). Reconstruction of automobile destruction: An example of the interaction between language and memory. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior, 13, 585-589. https://doi.org/10.1016/S0022-5371(74)80011-3

Zwaan, R.A., Etz, A., Lucas, R.E., & Donnellan, M.B. (2018). Making replication mainstream. Behavioral and Brain Sciences, 41, E120. doi:10.1017/S0140525X17001972

In deze aflevering refereren we aan de volgende eerdere afleveringen: Het Stanford Prison Experiment (120) en Framing: Hoe je je bericht het best verpakt (124). Een compleet overzicht met alle thema’s uit de podcast en de bijbehorende afleveringen vind je hier op Rolfs Nederlandse blog.

De samenvatting van deze aflevering wordt binnenkort gepost. Volg Rolf op Craving Coherence voor Engelstalige posts - over meer dan de onderwerpen uit de podcast.

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

Hoewel ‘de comfortzone’ geen wetenschappelijke term is, weten we intuïtief allemaal wat ermee wordt bedoeld. Het is die mentale ruimte waarin je je veilig, vertrouwd en ontspannen voelt. Toch worden we allemaal aangemoedigd dit comfortabele gevoel op te geven om ongemak te ervaren. Daar zou de ruimte liggen voor persoonlijke groei. In deze aflevering bespreken we wat wetenschappelijk onderzoek ons kan vertellen over (het verlaten van) de comfortzone en hoor je welke situaties ons uit onze comfortzone halen.

Presentatie: Rolf Zwaan & Anita Eerland

Muziek geschreven en gespeeld door Rolf Zwaan

Bronnen

Bandura, A. (1978). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Advances in Behaviour Research and Therapy, 1(4), 139-161. https://doi.org/10.1016/0146-6402(78)90002-4

Bjork, R.A., & Bjork, E.L. (2011). Desirable difficulties in learning.

Bjork, R. A., & Bjork, E. L. (2020). Desirable difficulties in theory and practice. Journal of Applied Research in Memory and Cognition, 9(4), 475-479.

Dweck, C.S. (2006). Mindset: The new psychology of success.

Heller, A.S., Shi, T.C., Ezie, C.E.C. et al. Association between real-world experiential diversity and positive affect relates to hippocampal–striatal functional connectivity. Nature Neuroscience, 23, 800–804 (2020). https://doi.org/10.1038/s41593-020-0636-4

Kashdan, T. B., & Rottenberg, J. (2010). Psychological flexibility as a fundamental aspect of health. Clinical psychology review, 30(7), 865–878. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2010.03.001

Kiknadze, N.C., & Leary, M.R. (2021). Comfort zone orientation: Individual differences in the motivation to move beyond one's comfort zone. Personality and Individual Differences, 181. https://doi.org/10.1016/j.paid.2021.111024

Yerkes, R.M., & Dodson, J.D. (1908). The Relation of Strength of Stimulus to Rapidity of Habit Formation. Journal of Comparative Neurology & Psychology, 18, 459–482. https://doi.org/10.1002/cne.920180503

In deze aflevering refereren we aan de volgende eerdere afleveringen: Waarom praten we (niet) met vreemden? (37) en Er zit iets tussen je tanden (75). Een compleet overzicht met alle thema’s uit de podcast en de bijbehorende afleveringen vind je hier op Rolfs Nederlandse blog. De samenvatting van deze aflevering wordt binnenkort gepost. Volg Rolf op Craving Coherence voor Engelstalige posts - over meer dan de onderwerpen uit de podcast.

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

In deze seizoensafsluiting - de laatste aflevering voor de zomervakantie - komen verschillende onderwerpen kort aan bod. Uiteraard hebben we het over vakantie, maar ook bespreken we ons eigen onderzoek dat we recent op een congres hebben gepresenteerd. Zo gaat Rolf in op de vraag of (en hoe) we met framing mensen meer kunnen laten geloven in complotverklaringen voor gebeurtenissen. Anita bespreekt onderzoek naar ‘kort door de bocht denken’ bij het verwerken van vaccinatie-gerelateerde informatie. Onderwerpen waarover we nog lang niet zijn uitgepraat, dus na de zomervakantie zijn we gewoon weer terug.

Presentatie: Rolf Zwaan & Anita Eerland

Muziek geschreven en gespeeld door Rolf Zwaan

In deze aflevering refereren we aan de volgende eerdere afleveringen: Complotverhalen (9) en Kort door de bocht denken (11). Een compleet overzicht met alle thema’s uit de podcast en de bijbehorende afleveringen vind je hier op Rolfs Nederlandse blog. De samenvatting van deze aflevering wordt binnenkort gepost. Volg Rolf op Craving Coherence voor Engelstalige posts - over meer dan de onderwerpen uit de podcast.

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.