- Patronite: https://patronite.pl/EICR

- Wirtualna kawka: https://buycoffee.to/eicr

- Nasza książka "Ile trzeba zarabiać, żeby być szczęśliwym": https://bonito.pl/produkt/ile-trzeba-zarabiac-zeby-byc-szczesliwym-oraz-12-innych-pytan-o-ekon?srsltid=AfmBOoqBQY9Hf8mMy28w5Lc23inbtB9203ouRlmYqyqNMjB3z7lutwjJ

Od kilkunastu tygodni możemy w różnych miejscach przeczytać, że bezrobocie młodych rośnie w rekordowym tempie. Jest to w niewielkim stopniu prawda. Rzeczywiście w ostatnich miesiącach nieco drgnęło, ba - rosło wręcz najszybciej w Europie. Tyle możemy się dowiedzieć z alarmujących nagłówków powołujących się na Eurostat.

Z drugiej strony dane GUS nie wskazują na to, żebyśmy mieli do czynienia z naprawdę zauważalnym trendem. Mało tego, nawet wg europejskiego urzędu statystycznego młodych bez pracy w Polsce mamy mniej niż średnia w Unii Europejskiej (licząc stopę bezrobocia). A do tego poziom bezrobocia wciąż należy do historycznie najniższych.

Ktoś znów chce nam pokazać świat gorszym niż jest naprawdę...

Bibliografia:

Unemployment by sex and age - monthly data, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/UNE_RT_M__custom_122224/bookmark/line?lang=en&bookmarkId=8a2199be-9e97-4967-a40d-b9a61a1e5a27&c=1603804020481

Badanie aktywności ekonomicznej ludności (BAEL), https://cms-v1-files.idcom-jst.pl/sites/220/wiadomosci/91480/files/bael.pdf

Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL), https://stat.gov.pl/badania-statystyczne/badania-ankietowe/badania-spoleczne/badanie-aktywnosci-ekonomicznej-ludnosci-bael/

Aktywność ekonomiczna ludności Polski - 2 kwartał 2025 r., https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni-bierni-zawodowo-wg-bael/aktywnosc-ekonomiczna-ludnosci-polski-2-kwartal-2025-r-,4,59.html

To powód wzrostu bezrobocia wśród młodych. Zawiniła zwłaszcza jedna branża, https://biznes.interia.pl/praca/news-to-powod-wzrostu-bezrobocia-wsrod-mlodych-zawinila-zwlaszcza,nId,8004724

New research finds Gen Z’s average job stint is 1.1 years - but it’s not job-hopping, it’s growth-hunting., https://www.randstad.com/press/2025/genz-workplace-blueprint/

Oferty pracy w Polsce Monitoring procesów rekrutacyjnych na polskim rynku pracy, https://grantthornton.pl/wp-content/uploads/2025/10/Oferty-pracy-w-Polsce-wrzesien-2025.pdf

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

- Patronite: https://patronite.pl/EICR

- Wirtualna kawka: https://buycoffee.to/eicr

- Nasza książka "Ile trzeba zarabiać, żeby być szczęśliwym": https://bonito.pl/produkt/ile-trzeba-zarabiac-zeby-byc-szczesliwym-oraz-12-innych-pytan-o-ekon?srsltid=AfmBOoqBQY9Hf8mMy28w5Lc23inbtB9203ouRlmYqyqNMjB3z7lutwjJ

Według danych OECD za 2023 rok w Polsce 79% osób w wieku 25-34 lata, których przynajmniej jedno z rodziców miało wyższe wykształcenie, samo może pochwalić się takim wykształceniem.

Pośród 27 zbadanych krajów tylko w jednym – Korei Południowej – ten odsetek był wyższy (85%). Nic jednak dziwnego z tą Koreą – tam studia kończy blisko 70% młodych ludzi.

Dla porównania: w Szwecji to było 49%, w Czechach 60%, w Niemczech 62%. A jak to wygląda w przypadku osób, których rodzice nie skończyli szkoły średniej?

W Polsce tylko 11% takich osób skończyło studia – mniej było tylko w Słowacji (3%), Litwie (4%) i Węgrzech (6%). Wyróżniają się tu kraje Europy Środkowo-Wschodniej. Dla porównania w Danii było to 49%, w Korei Południowej 45%, w Nowej Zelandii i Kanadzie prawie 40%.

Nierówności edukacyjne to nie tylko funkcja talentów i dziedziczonych zdolności intelektualnych. To przede wszystkim funkcja tego, w jaki sposób jest zorganizowany system edukacyjny. W Polsce - jak widać - coś z tym systemem jest nie tak.

Bibliografia:

OECD, Education at a glance 2025, https://www.oecd.org/en/publications/education-at-a-glance-2025_1c0d9c79-en/full-report/to-what-level-have-adults-studied_c1d483b0.html#annex-d1e3971-7018dd8208

OECD, To Have and Have Not – How to Bridge the Gap in Opportunities 2025, https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/publications/reports/2025/09/to-have-and-have-not-how-to-bridge-the-gap-in-opportunities_f642138a/dec143ad-en.pdf

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

- Patronite: https://patronite.pl/EICR

- Wirtualna kawka: https://buycoffee.to/eicr

- Nasza książka "Ile trzeba zarabiać, żeby być szczęśliwym": https://bonito.pl/produkt/ile-trzeba-zarabiac-zeby-byc-szczesliwym-oraz-12-innych-pytan-o-ekon?srsltid=AfmBOoqBQY9Hf8mMy28w5Lc23inbtB9203ouRlmYqyqNMjB3z7lutwjJ

Według najnowszych danych Eurostatu (za 2024 rok), faktyczny czas pracy w głównym miejscu zatrudnienia wynosił w Unii Europejskiej średnio 36 godzin tygodniowo – to przeciętnie można przeliczyć na pięć dni pracy po 7 godzin i 12 minut.

Najdłużej pracującymi byli Grecy (39,8 godzin tygodniowo) i Bułgarzy (39). Na trzecim miejscu byli Polacy (38,9 godzin). Mówi to nam o absolutnej dominacji zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy.

Kto był po przeciwnej stronie tabeli? Finowie (34,9 godzin tygodniowo), Duńczycy, Austriacy i Niemcy (po 33,9 godzin) oraz Holendrzy (32,1 godzin).

Tak, Holendrzy przeciętnie pracują mniej więcej tyle, ile trwałby czterodniowy tydzień pracy po 8 godzin dziennie. Skrócenie czasu pracy nie wydarzyło się tam jednak dzięki państwowym regulacjom. Czy to oznacza, że powinniśmy po prostu zaczekać na to, aż wolny rynek skróci nam czas pracy? Nie tak prędko!

Bibliografia:

Actual and usual hours of work, Eurostat, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Hours_of_work_-_annual_statistics&oldid=546213

Part-time and full-time employment – statistics, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Part-time_and_full-time_employment_-_statistics

Holendrzy nie potrzebują rządowych programów. Sami wprowadzają 4-dniowy dzień pracy, Dawid Błaszkiewicz, Obserwator Gospodarczy, https://obserwatorgospodarczy.pl/2025/10/18/holendrzy-nie-potrzebuja-rzadowych-programow-sami-wprowadzaja-4-dniowy-dzien-pracy/

Maciej Albinowski, Piotr Lewandowski, Karol Madoń, Czy czterodniowy tydzień pracy w Polsce jest uzasadniony?, https://ibs.org.pl/wp-content/uploads/2024/11/IBS_Policy_Paper_3_2024_PL.pdf

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

- Patronite: https://patronite.pl/EICR

- Wirtualna kawka: https://buycoffee.to/eicr

- Nasza książka "Ile trzeba zarabiać, żeby być szczęśliwym": https://bonito.pl/produkt/ile-trzeba-zarabiac-zeby-byc-szczesliwym-oraz-12-innych-pytan-o-ekon?srsltid=AfmBOoqBQY9Hf8mMy28w5Lc23inbtB9203ouRlmYqyqNMjB3z7lutwjJ

Choć konto na jakimś medium społecznościowym ma 60 proc. Polaków, to od 2023 roku spada odsetek osób, które w ostatnim miesiącu coś w nich opublikowały. Dotyczy to wszystkich grup wiekowych z wyjątkiem osób najstarszych. Trend powolnego odchodzenia od sociali to nie tylko polska specjalność. Proces widoczny jest na całym świecie.

Dlaczego tak się dzieje? Naszym zdaniem wynika to z zagównienia (wypełnienie social mediów treściami marketingowymi) oraz ich profesjonalizacji (nie masz czego szukać jako twórca konkurując z firmami mającymi dziesiątki albo setki tysięcy złotych socialowych budżetów). Do tego w mediach społecznościowych widziałeś już prawie wszystko. Koniec końców dla niektórych może się wydawać, że kontent na portalach jest robiony przez boty dla botów. A my jesteśmy tylko biernymi obserwatorami tego pozbawionego życia spektaklu.

==

Bibliografia:

Korzystanie z internetu w 2025 roku, CBOS, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2025/K_060_25.PDF

Tygodnik PIE, Polski Instytut Ekonomiczny, https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2025/10/Tygodnik-PIE_40-2025.pdf

Czy media społecznościowe w końcu osiągnęły szczyt? Rozwój sztucznej inteligencji i spadek czasu spędzanego przed ekranem, John Burn-Murdoch, Irish Times, https://www-irishtimes-com.translate.goog/business/2025/10/07/has-social-media-finally-peaked-the-rise-of-ai-and-decline-of-screen-time/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=pl&_x_tr_hl=pl&_x_tr_pto=sge#:~:text=Across%20the%20developed%20world%2C%20adults,%E2%80%93%20teens%20and%2020%2Dsomethings.

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

- Patronite: https://patronite.pl/EICR

- Wirtualna kawka: https://buycoffee.to/eicr

- Nasza książka "Ile trzeba zarabiać, żeby być szczęśliwym": https://bonito.pl/produkt/ile-trzeba-zarabiac-zeby-byc-szczesliwym-oraz-12-innych-pytan-o-ekon?srsltid=AfmBOoqBQY9Hf8mMy28w5Lc23inbtB9203ouRlmYqyqNMjB3z7lutwjJ

Prawo i Sprawiedliwość stworzyło 500 stronicowy dokument quasi-programowy "Myśląc Polska". Znalazły się w nim takie postulaty jak bony mieszkaniowe dla rodziców pierwszego i trzeciego dziecka, waloryzacja 800+ oraz - może najbardziej śmiały pomysł gospodarczy ostatnich lat - 500 zł dla każdego dorosłego Polaka. Pachnie jak dochód podstawowy?

Problemy z tym ostatnim. Po pierwsze nie jest on "podstawowy", ponieważ nie zaspokoiłby podstawowych potrzeb. Minimum egzystencji dla jednoosobowego gospodarstwa domowego to około 1000 zł. Drugi - to bardzo drogi projekt, na który nie do końca wiadomo skąd wziąć pieniądze. Żeby go zrealizować musielibyśmy albo wprowadzić niemałą rewolucję w podatkach, albo zadłużyć się jeszcze bardziej. Albo jedno i drugie. Żadna z tych rzeczy nie jest niemożliwa. Pytanie tylko po co to robić, skoro nie do końca wiadomo czemu taki program miałby służyć.

Tymczasem za ułamek tej kwoty można byłoby znieść skrajne ubóstwo, uporać się z problemem bezdomności i wyraźnie poprawić działanie służby zdrowia.

Bibliografia:

Statystyki dotyczące płodności, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Fertility_statistics&action=statexp-seat&lang=pl#Prawie_po.C5.82owa_dzieci_urodzonych_w_UE_w_2023_r._urodzi.C5.82a_si.C4.99_u_matek_po_raz_pierwszy

Sytuacja demograficzna Polski do 2024 r., https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/sytuacja-demograficzna-polski-do-2024-r-,40,5.html

Oskar Sobolewski, Populacja Polski się kurczy. Spadek o ponad 150 tysięcy osób w rok, https://www.money.pl/gospodarka/oskar-sobolewski/populacja-polski-sie-kurczy-spadek-o-ponad-150-tysiecy-osob-w-rok-7122690570230560a.html

T. Żółciak, G. Osiecki, Bon na 100 tysięcy za trzecie dziecko? Tak PiS chce wygrać wybory https://www.money.pl/gospodarka/goracy-polityczny-weekend-bon-na-100-tys-zl-nowy-rodzaj-kredytow-ludzie-pis-sypia-pomyslami-7213998484515488a.html

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

- Patronite: https://patronite.pl/EICR

- Wirtualna kawka: https://buycoffee.to/eicr

- Nasza książka "Ile trzeba zarabiać, żeby być szczęśliwym": https://bonito.pl/produkt/ile-trzeba-zarabiac-zeby-byc-szczesliwym-oraz-12-innych-pytan-o-ekon?srsltid=AfmBOoqBQY9Hf8mMy28w5Lc23inbtB9203ouRlmYqyqNMjB3z7lutwjJ

Tym odcinkiem zdenerwujemy wiele osób. Ile razy słyszeliście opowieść o tym, że dzisiaj młodzi "wydają połowę pensji na wynajem"? Prawdopodobnie bardzo wiele. A ile znacie młodych osób, które naprawdę przeznaczają połowę swojej pensji na ten cel? Prawdopodobnie nie znacie nikogo takiego.

Społeczne postrzeganie kosztów wynajmu jest nieco zbliżone do społecznego postrzegania klasowości. Kiedy zapyta się ludzie jak wygląda struktura klasowa w Polsce to najczęściej odpowiedzą, że ma kształt piramidy z wieloma biednymi osobami na dole i wąską elitą na górze. Kiedy jednak rekonstruujemy tę strukturę w oparciu o autodeklaracje, to wychodzi nam coś w rodzaju bączka - społeczeństwo klasy średniej.

Eurostat przedstawia nam dane na temat tak zwanego przeciążenia kosztami mieszkaniowymi. Oznacza ono odsetek gospodarstw domowych wydających ponad 40 proc. swojego dochodu rozporządzalnego na cele mieszkaniowe. Okazuje się, że w Polsce jedynie około 5 proc. osób w wieku 15-29 lat mieszka w gospodarstwach domowych przeciążonych kosztami mieszkaniowymi. I jest to jeden z niższych wskaźników w UE. Wydawanie połowy swojej wypłaty na mieszkanie prawdopodobnie więc się zdarza, ale jest niezwykle rzadkie.

Bibliografia:

When do young people in the EU leave home?, https://ec.europa.eu/eurostat/en/web/products-eurostat-news/w/ddn-20250923-1

Glossary:Housing cost overburden rate, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:Housing_cost_overburden_rate

Young people - housing conditions, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Young_people_-_housing_conditions

Overcrowding rate by age, sex and poverty status - total population, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ilc_lvho05a__custom_18227441/default/table

Housing in Europe – 2023 edition, https://ec.europa.eu/eurostat/web/interactive-publications/housing-2023

Persons living with their parents or contributing/benefiting from the household income (population aged 18 to 34 years), https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ilc_lvps08__custom_18257857/default/table

Pokolenie gniazdowników w Polsce, https://stat.gov.pl/statystyki-eksperymentalne/jakosc-zycia/pokolenie-gniazdownikow-w-polsce,6,2.html

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

- Patronite: https://patronite.pl/EICR

- Wirtualna kawka: https://buycoffee.to/eicr

- Nasza książka "Ile trzeba zarabiać, żeby być szczęśliwym": https://bonito.pl/produkt/ile-trzeba-zarabiac-zeby-byc-szczesliwym-oraz-12-innych-pytan-o-ekon?srsltid=AfmBOoqBQY9Hf8mMy28w5Lc23inbtB9203ouRlmYqyqNMjB3z7lutwjJ

Oczekiwana długość życia mężczyzn w Polsce jest krótsza o 7,5 roku od oczekiwanej długości życia kobiet. To jedna z największych różnic w Europie. Mówiąc precyzyjnie - tylko w sześciu krajach UE ta różnica była większa.

Dlaczego tak się dzieje? Niektórzy chcieliby zrzucić winę na patriarchat. Problem w tym, że to wiele nie wyjaśnia. Trzeba prześledzić konkretne czynniki, które kontrybuują do tej tragicznej nierówności i zastanowić się nad przyczynami każdego z nich.

Jest w tym wszystkim jeszcze jedna smutna wiadomość. Choć możliwe jest zmniejszanie różnicy w długości życia na korzyść mężczyzn, to - być może - nigdy nie da się jej ograniczyć do zera.

Bibliografia:

Tygodnik Polskiego Instytutu Ekonomicznego https://pie.net.pl/tygodnik-gospodarczy-36-2025-11-wrzesnia-2025/

Dane Eurostat https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Mortality_and_life_expectancy_statistics#Life_expectancy_at_birth

Samobójstwa i próby samobójcze w latach 2020-2024, Biuro do spraw zapobiegania próbom samobójczym, https://zapobiegajmysamobojstwom.pl/wp-content/uploads/Raport-zachowania-samobojcze-2020-2024-2.pdf

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

- Patronite: https://patronite.pl/EICR

- Wirtualna kawka: https://buycoffee.to/eicr

- Nasza książka "Ile trzeba zarabiać, żeby być szczęśliwym": https://bonito.pl/produkt/ile-trzeba-zarabiac-zeby-byc-szczesliwym-oraz-12-innych-pytan-o-ekon?srsltid=AfmBOoqBQY9Hf8mMy28w5Lc23inbtB9203ouRlmYqyqNMjB3z7lutwjJ

Połowa wszystkich sztuk broni będących w rękach prywatnych jest własnością Amerykanów. To przekłada się na ponure statystyki zgonów. Ale czy nie jest tak, że "br*ń ratuje życie"? Cóż, może czasem tak się zdarza. Ale statystycznie jeżeli zostaniesz zaatakowany i jednocześnie jesteś uzbrojony, to masz pięciokrotnie większe ryzyko bycia... postrzelonym.

A dlaczego w Szwajcarii, gdzie w jednej trzeciej gospodarstw domowych jest br*ń nie ma tylu strzelanin, co w USA? Między innymi na to pytanie odpowiadamy w tym (nie)kontrowersyjnym odcinku.

Bibliografia:

Wolfgang Stroebe, Pontus LeandeR , Arie W. Kruglanski, Aggression and Violent Behavior, Gun ownership and gun violence: A comparison of the United States and Switzerland Author links open overlay panel , https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1359178924000776

JOHN GRAMLICH, What the data says about gun deaths in the U.S., https://www.pewresearch.org/short-reads/2025/03/05/what-the-data-says-about-gun-deaths-in-the-us/

BROŃ - POZWOLENIA, https://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/bron/186394,Bron-pozwolenia.html

Jeszcze raz o kwestiach związanych z obronnością, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_103_22.PDF

Key facts about Americans and guns, https://www.pewresearch.org/short-reads/2024/07/24/key-facts-about-americans-and-guns/

Gun Ownership by Country 2025, https://worldpopulationreview.com/country-rankings/gun-ownership-by-country

GUN VIOLENCE IN THE UNITED STATES 2023: EXAMINING THE GUN SUICIDE EPIDEMIC, https://publichealth.jhu.edu/center-for-gun-violence-solutions/annual-gun-violence-data

Investigating the Link Between Gun Possession and Gun Assault Charles C Branas, Therese S Richmon, Dennis P Culhane, Thomas R Ten Have, Douglas J Wiebe, The American Journal of Public Health, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2759797/

Wolfgang Stroebe, Pontus LeandeR , Arie W. Kruglanski, Aggression and Violent Behavior, Gun ownership and gun violence: A comparison of the United States and Switzerland Author links open overlay panel , https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1359178924000776

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.